Werken aan kwaliteit in de volwasseneneducatie
Het leren van Nederlands of het onder de knie krijgen van lees- en schrijfvaardigheid vergt een lange adem en veel oefenen. Professionele docenten kunnen leerders met hun didactische en vakinhoudelijke kennis een goed traject bieden, maar ook de inzet van vrijwilligers is een grote steun voor leerders. Drie redenen daarvoor:
- Niet alle leerders hebben de gelegenheid om van het professionele aanbod gebruik te maken;
- Niet alle leerders willen naar een cursus met een professionele docent;
- De inzet van vrijwilligers geeft de gelegenheid voor alle oefening en al het taalcontact dat nodig is in het leerproces.
In de twee kaders hieronder leggen we uit in welke rollen vrijwilligers juist goed in te zetten zijn.
VIME: het vrijwilligersmodel NT2
Een leerder van Nederlands als tweede taal kan op drie manieren de taal leren. In elk van die settings is het goed vrijwilligers in te zetten:
- In een les met de professionele docent, waarbij de vrijwilliger assisteert bij het begeleiden van groepjes of individuele cursisten tijdens de les. De docent is altijd in de regie en geeft duidelijke instructies aan de vrijwilliger.
- In een non-formele setting, bijvoorbeeld als taalmaatje of in een bibliotheek met groepjes van 3 of 4 leerders. Dit kan heel goed naast een cursus met een professionele docent. Focus hierbij ligt liefst op spreekvaardigheid.
- Tijdens sociale activiteiten of bijvoorbeeld op de werkvloer. Die activiteiten zijn niet expliciet op taalleren gericht, maar bieden met hulp van vrijwilligers wel een uitgelezen plek om met de taal te oefenen. Vrijwilligers zorgen voor ondersteuning in de communicatie of stimuleren de leerder te praten in het Nederlands.

Bij het model zijn verschillende handvatten gemaakt. Bijvoorbeeld een vragenlijst om voor een vrijwilliger een passende rol te bepalen. En een intakeformulier om in gesprek met leerders het gewenste type ondersteuning door vrijwilligers bespreekbaar te maken. Ook is er een model beleidsontwikkeling en een theoretisch kader.
Al deze instrumenten staan op de website van Het Begint met Taal. Het Begint met Taal biedt ook vrijwilligerstrainingen aan, die gebruik maken van het VIME Vrijwilligersmodel NT2.
VIME: Toolkit vrijwilligersmodel NT1
Het Vrijwilligersmodel NT1 is ontwikkeld in het verlengde van het vrijwilligersmodel NT2. Het NT1 model is gericht op de inzet van vrijwilligers in de volwasseneneducatie voor leerders die zijn opgegroeid met het Nederlands.
De Toolkit Vrijwilligersmodel NT1 geeft handvatten voor de effectieve inzet van vrijwilligers in NT1-trajecten. Het laat zien hoe zij – in samenwerking met de docent – van meerwaarde kunnen zijn voor de kwaliteit van die trajecten en het leerproces van de leerders:

Welke vragen beantwoordt de toolkit?
- Voor aanbieders en docenten NT1: Hoe kunnen zij vrijwilligers inzetten, begeleiden, trainen en hoe verdelen ze de taken tussen docenten en vrijwilligers?
- Voor vrijwilligersorganisaties die zich ook richten op educatieve trajecten voor moedertaalsprekers. Welke competenties hebben deze vrijwilligers nodig, welke rollen kunnen ze wel, maar welke ook niet vervullen, hoe kunnen ze zorgen voor training en begeleiding en hoe werken ze samen met het formele onderwijs waar de vrijwilligers worden ingezet?
- Voor beleidsmakers en opdrachtgevers: hoe kun je sturen op de inzet van vrijwilligers die leidt tot betere kwaliteit van het onderwijs, welke eisen stel je aan de samenwerking tussen het formele en het non-formele onderwijs en aan de training en begeleiding van vrijwilligers?
Toolkit Vrijwilligersmodel NT1
- In het Vrijwilligersmodel NT1 geven wij een toelichting op het model met de onderscheiden rollen voor vrijwilligers.
- Leer in Competenties en training voor vrijwilligers in NT1 ondersteuning hoer je profielen voor de verschillende vrijwilligers in de drie rollen, die handvatten bieden om vrijwilligers in een bepaalde rol in kan zetten.
- Kenmerken en leerdoelen van de doelgroep NT1 geeft een afbakening van de doelgroep en kenschetsing van type leerders en hun leervragen.
- In Werkveld NT1-begrippen en verantwoording worden de gebruikte begrippen toegelicht. In dit document uit 2018 gebruiken we nog de termen ‘laaggeletterdheid’ en ‘allochtone en autochtone cursisten’.
- Vanuit beleid sturen op effectieve inzet van vrijwilligers bij NT1 trajecten geeft handvatten voor opdrachtgevers en aanbieders bij het maken van (beleids)keuzes.
- Bekijk ook het achtergronddocument met een meer theoretische onderbouwing van de toolkot: Inzet vrijwilligers in (non)formele volwasseneneducatie (achtergronddocument)
Meer weten?
- Bekijk de korte docu over de inzet van vrijwilligers in de verschillende rollen:
- Marlies Elderenbosch brengt in een artikel verslag uit van een aantal oriënterende gesprekken over de rollen die vrijwilligers kunnen spelen voor eerste- en/of tweedetaalleerders. Het artikel verscheen in Les 200, december 2016. Lees het volledige artikel Door dezelfde hoepel, maar op een eigen manier.
Meer informatie
Vragen? We helpen je graag verder. Neem contact op met de contactpersonen.
Benieuwd wat we nog meer doen voor volwassen leerders? Lees meer over het cluster inburgering en het cluster basisvaardigheden.
In dit Erasmus+ project werd samengewerkt met partners uit Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Slovenië en Denemarken.
VIME NT2 werd uitgevoerd met Erasmus+ subsidie, via het Steunpunt basisvaardigheden financierde het ministerie van OCW de ontwikkeling van het VIME NT1-model met bijbehorende handvatten.
