Uitgangspunten en vernieuwend karakter
Het project baseerde zich op de volgende uitgangspunten:
- De omslag naar Digitale Overheid is lastig voor laaggeletterde mensen met een tekort aan digitale vaardigheden en/of beperkte lees- en schrijfvaardigheid en taalvaardigheid;
- Om deze tekorten weg te werken, moeten mensen breed aan hun basisvaardigheden werken;
- Dit impliceert maatwerk voor alle leerders;
- Dit vergt een brede sensitiviteit bij de begeleider: deze moet niet alleen in staat zijn de leerder op zijn of haar leervraag te bevragen, maar moet ook in staat zijn om de vraag achter de vraag boven tafel te krijgen (de leerder blijkt niet alleen willen leren zijn eigen account op de site van het UWV te beheren, maar het ook lastig te vinden langere teksten te begrijpen en er relevante informatie voor hem uit te halen); het vraagt bovendien een wijze van begeleiding die het mogelijk maakt basisvaardigheden breed en geïntegreerd aan te pakken;
- Duurzaam leren vergt vooral ook aandacht voor het proces: het ontwikkelen van eigen leerstrategieën en zelfvertrouwen in eigen leervermogen;
- De best passende rol van de begeleider is die van coach. De essentie van coaching is dat een coach helpt de leerder zijn op haar oplossingen zelf te leren vinden. Deze vorm van coaching is niet te verwarren met de gangbare term 'taalcoach'!
Eindproducten
Het project DOEN?! liep tot voorjaar 2018 en heeft geleid tot de ontwikkeling van de volgende producten.
1) Brochure
Een enthousiasmerend document over coaching van laaggeletterden.
2) Training voor coaches (inclusief filmmateriaal)
Een overdraagbare training van drie dagen voor toekomstige coaches die laaggeletterden gaan begeleiden. De training bestaat uit een handleiding en 13 bijlagen (oefeningen, werkbladen en PowerPoint-dia's). Ook is er filmmateriaal van voorbeeld-coachgesprekken beschikbaar.
- Handleiding voor coaches
- Bijlage 1 Bingo
- Bijlage 2 Coachtraining Dag 1
- Bijlage 3 Competentietabel Nederlands
- Bijlage 4 Vragen VUT-model
- Bijlage 5 Casussen rollenspel plenair
- Bijlage 6 Coachtraining Dag 2
- Bijlage 7 Observatie competenties autonoom leren
- Bijlage 8 Actieplan
- Bijlage 9 Peer coaching
- Bijlage 10 Rolkaarten oefening ijsberg
- Bijlage 11 Coachtraining Dag 3
- Bijlage 12 Werkblad interventiemodel
- Bijlage 13 Checklist digitale vaardigheden
Filmmateriaal
Voorbeelden van coachgesprekken. Elk fragment laat een deel van het coachproces zien.
- Fragment 1: Introductie en kennismaking
- Fragment 2: Introductie - leerwensen verkennen
- Fragment 3: Een leerdoel selecteren en bronnen verkennen
- Fragment 4: Bronnen verkennen
- Fragment 5: Uitvoeren
- Fragment 6: Terugkijken - Het was te druk
- Fragment 7: Terugkijken - Waardoor lukte het?
3) Toolbox
Functionele tools die coaches in de praktijk in kunnen zetten. Lees hier met welk doel de tools ingezet kunnen worden.
- Checklist digitale vaardigheden
- Gespreksleidraad schaalvragen
- Groeimodel coachvaardigheden
- Logboek voor coaches
- Observaties competenties autonoom leren
- Weekplan beknopt
- Weekplan met plaatjes
4) Ervaringen met de aanpak
Er zijn acht pilots uitgevoerd. Per pilot zijn de ervaringen van de coaches en de leerders beschreven.
‘Vergelijk het met een fietspad: je gaat niet alleen rechtdoor, maar je zigzagt van links naar rechts.’
'In het algemeen sluit de aanpak goed aan bij de doelgroep.'
'Leren kost tijd.'
‘Al pratend ontdekt de leerder zijn route.’
Disseminatie
- Download hier het recente artikel over het project (PDF uit tijdschrift LES).
Achtergrond
Vanaf 2017 zullen burgers hun zaken met de overheid digitaal moeten regelen. Het omgaan met de Digitale Overheid vergt niet alleen digitale vaardigheden, maar ook functionele geletterdheid/taalvaardigheid en soms rekenvaardigheid. Mensen die één of meer basisvaardigheden niet goed onder de knie hebben, kunnen dus problemen krijgen. Omdat de wereld, en zeker de digitale wereld sterk aan verandering onderhevig is, zullen leerders niet alleen oplossingen moeten leren voor hier-en-nu-problemen, maar zullen zij vooral ook moeten leren hoe ze toekomstige problemen zelf kunnen oplossen.
Een combinatie van leren in de praktijk en coaching is (veel) effectiever en de resultaten veel duurzamer dan het educatieaanbod dat tot op heden gegeven wordt: de leerbehoefte en leervragen van de laaggeletterde)leerders staan centraal en de coach stuurt niet op oplossingen maar op het oplossingsproces. Dit is van belang voor zowel de ontwikkeling van autonoom leren als voor het werven en motiveren van volwassen leerders.
Het project borduurt voort op de ervaringen en conclusies van een Erasmus+-project rond autonoom leren (zie itta.uva.nl/learnerautonomy).
Uitvoering
Het project is een experiment in het kader van het programma Tel mee met Taal, uitgevoerd door Kaatje Dalderop Onderwijsadvies en het ITTA en vier uitvoeringspartners:
Meer informatie?
Wilt u meer informatie? Neem dan contact op met Kaatje Dalderop of Elwine Halewijn.